Uno
Pasar la noche aquí es mi camino. Que follen a Santiago. Esta es la nueva palabra. Escuchad nuestro último evangelio. Una especie de tercer tiempo de nuestros dos libros sagrados: antiguo testamento y nuevo testamento. Escuchad con atención el NEW testamento.
Dos
Cada personaje del pueblo vuelve a ver a su vecino. Y lo (re)conoce. Le hace un gesto. Un aplauso. O un silbido que cruza el pueblo sabiendo. Sin temor. Como el canto de un pájaro local, que si hubiera querido ser nomás el poeta local habría apostado por el tucán, por primera vez aquí en estas coordenadas. Tan nuestras. Tan bien paridas. Joder, que somos la capital de un valle cojonudo. Que tiene la humildad de saberse bendecido por la astucia de los primeros colonizadores que llegaron a los alrededores, pasando por nuestras montañas sagradas, y llegando, río abajo, a la plaza central de un valle como el nuestro. O como uno del Ajusco. O de Valle de Bravo. Donde yo vi las estrellas. Algo mágico: como esto.
Tres
Tú ya tienes un juicio sesgado del otro. De tu propio vecino.
Cuatro
¿Acaso no es ese el debate?
Cinco
La dualidad entre los ganadores y los malvivientes.
Seis
Mejor mandar en el Infierno que servir en el cielo.
Siete
A nuestra innata estupidez: la proyección de nuestro torpe mal.
Ocho
Sin poder escapar.
Nueve
La que cada uno enarbola.
Diez
Asumir tu subnormalidad superior.
Once
Nuestra propia purga.
Doce
Los nuestros.
Trece
En algún momento nuestra reconciliación será porque abremos domado a los subnormales.
Segunda Parte
Ya cupo. De pronto me supe expresar en Euskera, por primera vez, con toda normalidad. Mi aprendizaje fugaz dejó perplejo a toda la capital. De tal manera, que toda, de una, se transformó. Elizondo pasó a reconfigurarse como NEWELI.
Exactamente, lo que me escuchó decir en el frontón del pueblo fue:
99 hitz hauek euskaraz nola ikasten diren ikasiko dut. Golman Elizondo Pachecoren 99 izango dira, herrira itzuli den azken semea. Barkatu, istoriora iristen ez den istorioren bat sartzen badut. Golman Elizondo Pacheco naiz eta etxera itzuli naiz. Gora Aurrera Esanahi bikoitza duen txantxa da. Kontatuko dizuedan ia bi zentzu ditu, behintzat. Eta bederatzi, gehienez. Nou, nire / gure hiriburu BERRIAn esaten dugun moduan: Barcino berria. Banekien gure herriak nire zerbitzuak behar zituela eta horregatik itzuli naiz. Utzi zuen familiara itzultzeko. Eta gure istorio guztiak. Horiei zor diegu. Hemen gaude, mila eta bailara horiei esker, naturarekin sinbiosian bizitzen ikasi genuen, haranaren nozioarekin mendian bizi direnekiko errespetua interpretatzen dakitela. Aukerak dira. Bizitzaren alternatibak. Geure burua berreraikitzeko ematen dituen aukerak eta aukerak ikusteko moduak. Hainbeste eta hain gutxi izan dugun hori, dagoeneko gure familien historian zehar egin dugu: alde egin dutenak eta gelditu direnak. Ongi etorri gure bi poloen aurkikuntza. Gure dualtasun sakratua: Espainia berria. Erdialdeko lautadan ez da ulertuko txantxa hau. Ez barre horiek. Izan dezatela zentralitatea. Handiak eta batek grazia du herrialdearen lema gisa. Gurea ez da bakarrik. Eta ezin diete hori kontatu. Horixe da mendia Sierra Nevada dela ulertzen duen batek ez duela inoiz ulertuko. Eta beste ezer ez. Herri askeek beren burua egunero definitzen dute 99 aldiz. Ez bat gehiago, ez bat gutxiago. Narrazio berri bat nahi zenuen? 99 tarifak. Igorri 8 euskal abizen bakarrak, hemendik, gure herri sakratua, ibar guztietako hiriburua, mendi guztien zentralitatea, Elizondok itxaroten du zure existentzia iraunkorraren kontrola berriro ezartzeko, amatxo. Mae, tuanis guztiak ......... azken hitz horretara arte. Hemen, arrazoi arrazoiren batengatik ez zen ulertzen. Jaunak, eta jaun bakarrak, herriko bederatzi leku desberdinetan, normalean komunitatean elkartzen baitira espazio publikoko ekitaldi baten aurrean, oraingoan, turroi bat topatzen baitute: Golman Elizondo Pacheco. Zerbitzaria. Ikusi, haratago nator. Eredu berria bihurtuko denaren beste zentralitate transzendentala da. Azken gizartea. Gizonak matxismatik aske zeuden eta hori ospatzen duten emakumeak, beste maila batzuetan, entzutera soilik dedikatzen dira. Sarbiderik izan gabe. Gizon gabeko mundu berria. Atzean uztea erabaki duguna.
Parte del pueblo de NEWELI no sabía cómo tomarse la noticia. No hablaban euskera. No entendían la gracia del nou del poble nou, el tal GOLMAN.
Golman tomó una vez más la palabra. Leyendo directamente desde su enorme libreta espetó:
Eztabaida bat zabaldu zen herriko frontoian. Txanoetako gizonek modu batera pentsatu zuten. Beste mota bateko artikulazioak erretzen zituztenak. Beste baten voyeurrak. Beste baten filosofoak. Stooges beste modu surrealista batean. Futbolariek primeran ulertu zuten. Erreakzionatuenek ez zuten argi ikusi. Intrigatzaileek gehiago ikusi nahi zuten. Ukatzaileek akatsak izan zituzten. Doakoek hitz egiteko eskatu zuten. Jendeak entzuten zion. Dirudienez, bere leinukoa zen. Begira nire ezkutua. Armarria abesti eder hau errezitatzen hasi zen. Euskalerria BERRIA naiz. Lasai Itzuli naiz. Bakea bilatzeko etorri nintzen hemen soilik berrasmatu ahal izateko. Gure azken maskararen azpian. Beste norbaiten aurpegian. Beste etorkizun bat bereganatzeko aukera ematen digun ero baten ahotsarekin. 999 ziklo gehiago egiteko bide berria. Orduan badugu denbora. Betiko bizitza. Zer doa Heriotza presionatzen ari da. Edo erakutsi nahi duzunean. Eta gu hemen, gure istorio osagarriak idatzi zituzten arbasoen barne bakearekin: hemengoak eta kanpokoak. Ezezaguna hemengoa da. Gehienak bezala. Hil gaitezen gure zutabe sakratuena. Herri berri baten etorkizun kolektiboa irudikatzen duen dimisioaren alde: NEWELI.
Un muchacho se enfureció aún más al no entender nada de lo que explicaba el nouvingut.
¿Qué ha dicho? Decidme. Muero si alguien no explica lo que no alcanzo a entender. ¿De qué hablaís? ¿En qué lengua habla el extranjero?
Uno de los que fumaba le dijo: se llama Golman, y habla en su propia lengua: ticatalán.
¿Y cómo es que tú le entiendes?
Coño, si es clavao al euskera.
FIN